İş yeri hekimliği disiplini birçok farklı ülkede tıbbi uzmanlık alanlarından biridir. Bu kavram bir tıp disiplini olmanın ötesinde, aynı zamanda yasal prosedürleri olan bir uygulama alanıdır. Bu sebeplerle, iş yeri hekimliği uygulamalarında hem mevzuattaki yasal prosedürler, hem de mevzuatta bulunmayan tıbbi ve mesleki bilgiler birlikte uygulanmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti’nde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile tüm çalışan, stajyer ve işverenlerin sağlığının korunabilmesi amacıyla iş yeri hekimliği uygulamaları kanunî bir zorunluluk olarak uygulanmaktadır. İlgili kanun, işverenlere çalışanlarının sağlıklarını koruma yükümlülüğünü getirmektedir. Yasal olarak belirli bir çalışan sayısına sahip iş yerlerinde iş yeri hekimi bulundurmak zorunludur. Bu hizmet, hem işverenin hem de çalışanların haklarını korur, olası büyük mağduriyetleri önler.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) hizmetleri kapsamında bulunan iş yeri hekimliği uygulamaları, iş yeri hekimi işe alımı ile, eğer işe alım mümkün olamıyorsa hizmet alımı ile de olabilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri, iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının birlikte çalışması ile sunulmaktadır.
İş yeri hekiminin görev tanımı mevzuatımızda ayrıntılı olarak bulunmaktadır. Poliklinik görevi yapmak, mevzuatta zorunlu olarak istenen görevler arasında bulunmamaktadır. İş yerlerinin ihtiyaç ve taleplerine göre bazı iş yerlerinde iş yeri hekimi poliklinik hizmeti olabilmekte, bazı iş yerlerinde olmamaktadır.
İş yeri hekiminin mevzuatta istenen zorunlu temel görevleri arasında; doğrudan işveren (ya da işveren vekiline) rehberlik yapmak, işverene öneri ve tavsiyelerde bulunmak, çalışanların işe giriş muayenesini yapmak, çalışanların iş yeri periyodik sağlık muayenesini yapmak, çalışanlara eğitim vermek, iş yeri risk değerlendirmesine katkı sağlamak, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna katkı sağlamak gibi görevler bulunmaktadır. Bu sebeple iş yeri hekimi sadece poliklinikte görev yapmaz.
Mevzuatta belirlenmiş bu temel zorunluluklar sebebiyle, iş yeri hekiminin görev yapması gereken departmanın adı iş yerlerinde “İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi” dir. İSG Birimi iş yerlerinde birçok farklı departmanla ortak uygulamalar yapabilmektedir. İSG Biriminin doğrudan işveren ya da işveren vekili yetkisi olan (iş yeri hekiminin görev yaptığı iş yerinin genelinde yetkisi olan) kişiye bağlı olması, organizasyonel açıdan birçok uygunsuzluk ve verimsizliği önler, insan sağlığı açısından tüm paydaşlara katkı ve kolaylık sağlar.
İş yeri hekiminin doğrudan işverene verdiği öneri, tavsiye ve rehberlik hizmetleri neticesinde iş ile ilgili karar vermek işveren sorumluluğundadır.
İş sağlığı süreçlerinin temeli olan yeri hekimliği, iş güvenliği kavramıyla da yakın ilişkilidir. İş sağlığı olmadan iş güvenliği, iş güvenliği olmadan iş sağlığından söz edilemez. Bu sebeple iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının birlikte, aynı ekip ve İSG Birimi bünyesinde çalışması bir iş yeri açısından temel bir ihtiyaç ve yasal bir zorunluluktur.
Bu kapsamda genel olarak değerlendirildiğinde, iş yeri hekimliği sadece bir yasal zorunluluk değil, aynı zamanda çalışanların sağlığını korumak, iş verimliliğini artırmak ve uzun vadeli iş gücü sağlığını iyileştirmek için hayati öneme sahip bir uygulamadır.
İş yeri hekimliği hizmetleri yasal düzenlemelere göre, kişiyi bizzat görmeden, uzaktan ya da “kağıt üzerinde” sunulamaz. Kanun kapsamında sağlık gözetimi yapılacak kişinin bizzat hekimin görev yaptığı yere gelmesi gerekmektedir.
Yasal düzenlemelere göre iş yeri hekimi, yalnızca tanımlı olduğu SGK sicil kodundaki iş yerinin sigortalı çalışan, stajyer ve işverenlerine hizmet verebilir. Bu kişiler dışındaki kişilere iş yerindeki görevli iş yeri hekimi tarafından iş yeri hekimliği hizmeti sunulamaz.
İş yeri hekimleri çalışanların sağlık durumlarını hastayı bizzat görerek izler ve ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarını erken aşamada tespit eder. Bu durum yalnızca hastalıkların önlenmesi için değil, aynı zamanda çalışanların iş gücü kaybını engellemek için de çok önemli bir adımdır. Mümkün olduğu ölçüde erken teşhis ve mümkün olabilen müdahale, daha büyük sağlık sorunlarının önüne geçebilir. Sağlıklı bir çalışan, verimli bir iş yeri demektir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımı, sağlığı yalnızca biyolojik olarak değil, hem biyolojik, hem psişik, hem de sosyal açıdan bütünsel bir iyilik hali olarak tanımlamaktadır. Bu sebeple iş yeri hekimleri çalışanların yalnızca biyolojik değerlendirmesini yapmaz. Çalışanların psişik durumu da iş sağlığının alt dallarından biridir. İş yeri hekimliği, çalışanların biyolojik ve psişik sağlığını iyileştirmek için bireysel çözümler sunar. Bu da iş yerinde daha enerjik, motive ve verimli bir ekip oluşturulmasına olanak tanır. Sağlık sorunları ile uğraşan çalışanların işi aksayabilir; oysa iş yeri tarafından sağlanabilen düzenli sağlık kontrolleri bu tür aksaklıkları önler.
İş yeri hekimleri iş kazalarının önlenmesi için risk değerlendirmeleri yapar, çalışanlara güvenli çalışma koşulları hakkında eğitim verir ve iş yerindeki tehlikeleri belirler. Böylece kazaların önüne geçilerek hem çalışan sağlığı korunur hem de şirketin mali kayıpları engellenmiş olur.
İş yerinde sağlık hizmetlerinin sağlanması çalışanlar için değerli bir destek sunar. İş yeri hekimliği uygulamaları, çalışanların kendilerini değerli hissetmelerini sağlar ve iş yerlerine olan bağlılıklarını artırır. Bu durum özellikle nitelikli çalışanların korunmasında ve iş gücü devrinin azalmasında kritik bir rol oynar.
İş yeri hekimliği sadece bireysel sağlık hizmeti sunmakla kalmaz; aynı zamanda iş yerinin genelinde sağlıklı yaşam kültürünü de teşvik eder. Sağlık bilinci yüksek bir çalışma ortamı oluşturmak, iş yerindeki genel atmosferi olumlu şekilde etkiler ve tüm çalışanların daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.
İş yeri hekimliği sağlık ve güvenlik açısından bir zorunluluk olmanın ötesinde, iş yerinin geleceğine yapılan değerli bir yatırımdır. Sağlıklı ve mutlu çalışanlar, daha verimli ve yaratıcı iş gücüne dönüşür. Bu nedenle iş yeri hekimliği uygulamalarına erken yıllarda yatırım yapmaya başlamak sadece iş yerinin değil, tüm çalışanların geleceğine katkı sağlar, başarının temel taşlarını oluşturur.
Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı için ihtiyaç halinde iletişim bölümünden destek alabilirsiniz.